جت لگ یا همان پرواز زدگی می‌تواند آزاردهنده باشد و بهتر است به دنبال راه‌حلی برای پیشگیری و مقابله با آن باشید تا در تعطیلات خود مدام از خستگی بعد از پرواز گله نکنید.
- جت لگ (Jet lag) چیست؟
- چرا پرواززدگی ایجاد می شود؟
- چطور از جت لگ جلوگیری کنیم؟
اگر تا به حال به کشوری سفر کرده باشید که تفاوت زمانی آن با کشور مبدأ زیاد بوده باشد، احتمالاً این سؤالات برایتان پیش آمده و سعی کرده‌اید برای سفر بعدی خود دوباره این تجربه را تکرار نکنید.
پرواززدگی یا جت لگ (به انگلیسی: Jet lag) یک وضعیت فیزیولوژیک است که از تغییرات ریتم شبانه‌روزی بدن اتفاق می‌افتد و ناشی از مسافرت‌های طولانی (از شرق به غرب یا برعکس) است که در آن تنظیم خواب فرد به علت اختلاف ساعت مبدأ با مقصد پرواز به هم می‌ریزد.
اگر به دنبال راه‌حل برای غلبه بر جت لگ می‌گردید، در این مقاله با ما همراه باشید.
دلیل جت لگ چیست؟
به زبان ساده جت لگ یا پرواززدگی در واقع اختلالی است که در ساعت بدن شما پیش می‌آید.
اگر با نحوه‌ی فعالیت بدن بیشتر آشنا باشید، درک جت لگ و پیشگیری از آن برایتان آسان‌تر خواهد بود. بدن انسان طوری تنظیم شده تا فعالیت‌های خاصی مانند خوردن و خوابیدن را طی چرخه‌ی ۲۴ ساعته انجام دهد که به این روال همیشگی، «ساعت زیستی» یا «ریتم شبانه‌روزی» می‌گویند.
جابه‌جا شدن میان منطقه‌های زمانی گوناگون می‌تواند این ریتم را بر هم بریزد و خستگی مفرط به همراه علائمی چون مشکلات گوارشی، روده‌ای، بی‌اشتهایی و مشکلات مربوط به تمرکز و حافظه را به همراه داشته باشد.
اگر سؤال بعدی‌تان این است که چه مدت طول می‌کشد تا اثر جت لگ از میان برود، باید بگوییم که پاسخ دقیقی برای آن وجود ندارد؛ زیرا تأثیر جت لگ بر روی افراد مختلف متغیر است و اثر آن می‌تواند با توجه به سن، وضعیت سلامتی و سطوح استرس متفاوت باشد.
آیا در سفر به بعضی کشورها تأثیر جت لگ شدیدتر است؟
پاسخ، بله است.
در سفر به شرق معمولاً پرواززدگی بیشتری را تجربه خواهید کرد؛ زیرا بعد از رسیدن به مقصد باید کم‌کم برای خواب آماده شوید و این در حالی می‌باشد که بدن شما آماده‌ی بیدار شدن است. بنابراین مجبور هستید نیمه‌شب از خواب بیدار شوید. تحقیقات نشان داده که یک روز کامل طول می‌کشد تا اثر جابه‌جایی میان منطقه زمانی مختلف از میان برود.
راه های پیشگیری و مقابله با پرواز زدگی
اما برای مقابله با جت لگ چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
۱. سرتان را کمی خلوت تر کنید.
اگر معمولاً سرتان شلوغ است، چند روز قبل از پرواز سعی کنید برنامه‌تان را کمی خلوت‌تر کنید. همچنین اگر راجع به ساعت غذا خوردن و خوابتان سخت‌گیر هستید، وفق دادن این برنامه با منطقه زمانی جدید بریتان سخت‌تر خواهد بود. بهتر است در رابطه با این‌گونه مسائل منعطف‌تر باشید تا تعطیلات خود را به جای احساس خستگی، با نیرویی مضاعف شروع کنید.
۲. شب قبل از پرواز، خوب بخوابید
مردم معمولاً قبل از یک پرواز طولانی مدت می‌توانند فقط چند ساعت بخوابند. این اتفاق یا به دلیل هیجانات قبل از شروع تعطیلات است یا می‌تواند از قصد برای خسته کردن خود باشد تا بتوانند در طول پرواز، کسری خواب خود را جبران کنند. بهتر است شما این اشتباه را انجام ندهید. خوب خوابیدن در شب قبل از پرواز کمک بسیاری در مقابله با جت لگ به شما می‌کند.
۳. سعی کنید شب به مقصد نرسید
اگر برایتان مقدور بود، بهتر است سعی کنید پروازتان را طوری برنامه‌ریزی کنید تا در طول روز به مقصد برسید. در این صورت بیشتر وسوسه خواهید شد تا زمانی که هوا روشن است برای گردش بیرون بروید و درنتیجه بیدار ماندن برایتان آسان‌تر خواهد بود. در مجموع، نور خورشید می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی حال روحی شما داشته باشد. یک راه‌حل سخت‌گیرانه‌تر این است که تعطیلات خود را به کشورهای نزدیک گرینویچ (نصف النهار مبدأ) همچون فرانسه، اسپانیا، توگو (در آفریقا) و بعضی مناطق قطب جنوب سفر کنید که ساعت آن‌ها بیشتر به انگلیس نزدیک‌تر است.
۴. هواپیمای درستی را برای پرواز انتخاب کنید
تقریباً می‌توان گفت که ایرباس A350 و A380 دو مورد از بهترین هواپیماها برای پیشگیری از جت لگ هستند. سیستم‌های پیشرفته‌ی تنظیم رطوبت آن‌ها کمک می‌کند تا رطوبت در هوا باقی بماند و سیستم‌های روشنایی LED می‌توانند تا ۱۶/۷ میلیون رنگ با تفاوت جزئی را از خود ساطع کنند که به مراحل طبیعی روشنایی روز شباهت دارد و می‌تواند از پرواز زدگی جلوگیری کند. ویژگی مثبت دیگر آن‌ها سیستم تصفیه هوا است که هوا را هر ۲ دقیقه یک‌بار تصفیه می‌کند.
۵. از پروازهای اتصالی کمک بگیرید
با استفاده از پروازهای اتصالی یا همان توقف‌دار، بدن شما زمان بیشتری را برای وفق دادن خود با شرایط جدید در اختیار خواهد داشت. علاوه بر آن، این پروازها معمولاً هزینه‌ی کمتری را نیز در بردارند.
۶. از قرص های خواب آور استفاده «نکنید»
قرص‌های خواب‌آور نه تنها هیچ تأثیری بر روی حل مشکل جت لگ ندارند بلکه وقتی از هواپیما پیاده شوید، احساس گیجی به شما دست خواهد داد. اگر واقعاً به عاملی برای خوابیدن احتیاج دارید، از روش‌های طبیعی استفاده کنید. بهتر است دم‌نوش کیسه‌ای گیاهی خود را به همراه داشته باشید و از آب جوش رایگان هواپیما استفاده کنید که تأثیر بهتری نسبت به قرص‌های خواب‌آور به دنبال دارند.
۷. از قهوه استفاده نکنید
از نوشیدنی‌هایی که کافئین بالایی را در برمی‌گیرند مانند قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا استفاده نکنید. این محرک‌های مصنوعی بر روی خواب شما تأثیر می‌گذارند و زمان بهبود پرواززدگی شما را بیشتر می‌کنند. بدن انسان زمانی که آب کافی داشته باشد، به بهترین شکل عمل می‌کند. بنابراین یکی از راه‌های مقابله با جت لگ، نوشیدن آب زیاد است.
۸. ساعتتان را تنظیم کنید
بعد از اینکه سوار هواپیما شدید، ساعتتان را طبق ساعت کشور مقصد تنظیم کنید تا از لحاظ روحی بیشتر آماده‌ی تغییرات پیش رو شوید. البته حواستان باشد که این کار را روز قبلش انجام ندهید؛ مگر اینکه بخواهید برای جا ماندن از پروازتان، خنده‌دارترین دلیل دنیا را توضیح دهید!
۹. فعالیت فیزیکی را فراموش نکنید
سعی کنید به طور منظم ورزش کنید تا به بهبود جریان خونتان کمک کند. این روزها در بیشتر روزنامه‌های هواپیماها، بخشی را به نرمش‌های آسان مخصوص پروازهای طولانی اختصاص داده‌اند که اندورفین بدن را افزایش می‌دهند. همچنین کاهش گردش خون، یکی از اثرات معمول جت لگ به حساب می‌آید و برای حل این مشکل می‌توانید از جوراب‌های مسافرتی استفاده کنید که با نام جوراب پرواز نیز شناخته می‌شوند و ریسک ایجاد ترومبوز سیاهرگی عمقی و کاهش گردش خون را پایین می‌آورند. نگذارید بهانه‌ی شکل ظاهری‌تان، شما را از پوشیدن جوراب‌ها منصرف کند و به خود یادآوری کنید که در هواپیما قرار نیست فشن شو برگزار شود.
۱۰. ساعت غذا خوردنتان را تنظیم کنید
می‌توانید سه وعده‌ی غذایی‌تان را مطابق با ساعت کشور مقصد تغییر دهید. حتی اگر این کار به این معنی است که به مدت کوتاهی باید ساعت ۱۱ شب غذای مختصری نوش جان کنید.